Νίκος Μόσχος

Συνέντευξη του Νίκου Μόσχου στην Κλειώ Φανουράκη

Ηράκλειο, Ιούνιος 2012

Όταν επιστρέφει στην Κρήτη για διακοπές, οι μυρουδιές από το εργαστήρι του ζωγράφου και πατέρα του Τάκη Μόσχου, όπου θυμάται τα πρώτα του βήματα με μολύβια, χρώματα, πινέλα κι έπειτα τις ώρες διαλόγου και μαθητείας στη ζωγραφική,  δεν τον αφήνουν σε ησυχία... Πάντα θέλει κάτι να δημιουργήσει. Με ένα χαρτί στο χέρι σχεδιάζει, ψάχνει, καταστρέφει και δημιουργεί. Σε μια από αυτές τις ‘επιστροφές’ του  συνάντησα το ζωγράφο Νίκο Μόσχο  ετοιμοπόλεμο,  με το ιδιαίτερο χιούμορ και την κριτική του ματιά, για ένα διάλογο  με αφορμή το έργο του.

Απόσμασμα της συζήτησης μας θα διαβάσετε στη συνέχεια, αφού πρώτα επισκεφτείτε τον ιστότοπο του δημιουργού για να έχετε μια αίσθηση... του ευφυούς,  πηγαίου ταλέντου που έκανε  το Νίκο Μόσχο να ξεχωρίσει ήδη από τη νεαρή του ηλικία στους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους και ακολούθως στους διεθνείς...

www.nikosmoschos.gr

-------------------------------------------------------------------------------------------

Αν δεν γινόσουνα ζωγράφος τι άλλο θα έκανες σε αυτή την ζωή;

Πραγματικά δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσα να κάνω γιατί μου ήρθε λίγο σαν μονόδρομος αυτό το πράγμα… μεγάλωσα μέσα στα μολύβια, στα πινέλα, στα χρώματα και το θεώρησα λίγο σαν φυσική εξέλιξη… To έβλεπα σαν μονόδρομο. Αυτό μου κινούσε την περιέργεια και μόνο.

Ήδη κατά την διάρκεια των σπουδών σου στην Σχολή Καλών Τεχνών ζητούσαν τα έργα σου...

Ήτανε από τις ευχάριστες εκπλήξεις για μένα το να αναγνωρίζεται αυτό που έκανα ακόμα κι από τα φοιτητικά μου χρόνια. Από κει και πέρα ακολούθησα τους δρόμους που ήθελα να ακολουθήσω, κάνω τα πράγματα τα οποία θέλω σαφέστατα να κάνω, χωρίς να έχω κατά νου το ότι ξέρεις, το ένα έχει ζήτηση, το άλλο  θα είναι πιο εμπορικό κλπ.

Ο Χατζιδάκις πίστευε στη δυναμική της παραγγελιάς στη μουσική. Στη ζωγραφική πώς λειτουργεί η παραγγελιά;

 Έχει στις μέρες μας λαμβάνει συχνά αρνητική χροιά,  απ’ την άποψη ότι παραγγελιά ίσον ‘’εμπορικό’’. Κι αυτό συνήθως ισχύει στην ζωγραφική. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην αναγέννηση και στο μπαρόκ σχεδόν όλοι οι ζωγράφοι δούλευαν κατόπιν παραγγελιών. Για παράδειγμα ο Βελάσκεθ στα περισσότερά του έργα που έκανε ήταν παραγγελιές. Ήταν αυλικός ζωγράφος. Κι όμως, παρόλα αυτά, μέσα σε αυτά τα έργα έκανε πράγματα απίστευτα, τα οποία οι ‘’ελεύθεροι’’ ζωγράφοι σήμερα δεν μπορούν να φτάσουν σε αντίστοιχα σημερινά όρια. Αυτό κάτι δείχνει. Δεν έχει σημασία το αν θα σου παραγγείλει κάτι κάποιος. Σημασία έχει πόσο ειλικρινής είσαι εσύ απέναντι σε αυτό που κάνεις. Η παραγγελιά πάντως σου δίνει προβληματισμούς και γεννάει νέα ζητήματα που μπορεί να σε απασχολήσουν αργότερα.

Και βγαίνει κανείς από τη  Σχολή Καλών Τεχνών, άρα και ζωγράφος...;

Η Σχολή είναι ένα θέμα λίγο πολύπλοκο. Ούτε η Σχολή μπορεί να σε κάνει καλλιτέχνη. Είναι θέμα καθαρά προσωπικής σου ευθύνης. Δηλαδή το πόσο θα σε απασχολήσει, το πόσο σε ενδιαφέρει αυτό με το οποίο έχεις καταπιαστεί. Θυμάμαι ότι μπαίναμε όλοι στη σχολή και πολλά απ τα παιδιά, είχαμε στο μυαλό μας μία Σχολή Καλών Τεχνών όπως ήταν επί διδασκαλίας Μόραλη και μέχρι τον Τέτση, όπου ο δάσκαλος ήταν συνέχεια από πάνω και έκανε παρατηρήσεις ακόμα και παρεμβάσεις σε έργα των φοιτητών. Εγώ είχα για δάσκαλο τον Μπότσογλου, ο οποίος μας καθοδηγούσε κυρίως με το λόγο του. Με αυτό τον τρόπο  μου έδινε τα περιθώρια να εξελίξω την σκέψη μου και να ανακαλύψω τους εκφραστικούς μου δρόμους, το προσωπικό μου ιδίωμα.

 Το λυπηρό είναι ότι  αρκετές φορές στη Σχολή  δίνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις από τους δασκάλους όπου απλά προβάλουν τις προσωπικές του ανησυχίες.  Όπως για παράδειγμα το video…

Γιατί όμως ξαναγυρνάμε πάλι σε αυτές τις μορφές, όπου οι τέχνες συναντιούνται μέσα από τις έννοιες: performance, video-art, installation;

H ζωγραφική και γενικότερα οι καλές τέχνες δεν έχουνε καμία διαφορά από οποιασδήποτε άλλες μορφές τέχνης. Δηλαδή, το mainstream υπάρχει παντού. Εάν ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης από τις 12 εκθέσεις που θα κάνει τον χρόνο, οι 11 είναι με installation σαφέστατα, ξέρεις, δίνει μία κατεύθυνση. Όπως επίσης και οι συλλέκτες κατευθύνουν. Το  θέμα είναι εσύ τι κάνεις και πώς το αντιλαμβάνεσαι.

Τη ζωγραφική πώς την τοποθετείς εσύ μέσα σε αυτή τη μίξη των τεχνών και των εικαστικών διαδρομών;

Υπάρχει καλή και κακή τέχνη. Πραγματικά έχω δει βίντεο που θέλω να τα δω και να τα ξαναδώ και τους έχω αφιερώσει πολύ περισσότερο χρόνο από ότι σε ένα ζωγραφικό έργο. Είναι τελικά θέμα αισθητικής και λειτουργικότητας.

Στην εποχή που ζούμε μήπως  είναι πιο εύκολο για τους νέους  να βλέπουν βίντεο παρά έναν πίνακα...;

Eνδεχομένως και ναι. Εξαρτάται βέβαια από το βίντεο και τον πίνακα. Μιλώντας παρόλα αυτά πάνω σε ένα γενικότερο πλαίσιο και δεδομένου ότι η οθόνη είτε της τηλεόρασης είτε του υπολογιστή αποτελεί πλέον το βασικότερο μέσο διαπαιδαγώγησης μικρών και μεγάλων, το βίντεο θα μπορούσαν πολλοί να το θεωρήσουν  πιο άμεσο. Ο πίνακας «κινείται» διαφορετικά από ότι μια κινούμενη εικόνα και με διαφορετικές ταχύτητες, γιατί δε μπορεί να σε συγκινήσει με άλλο τρόπο.

Σε  αγχώνει η τελευταία πινελιά;  

Eυτυχώς δεν είναι προκαθορισμένη, κι αυτό είναι που κρατάει πάντα το ενδιαφέρον στο που μπορεί να τελειώσει. Χαίρομαι απίστευτα όταν ξεκινάω κάτι, έχω τρομερή χαρά και ενέργεια αλλά ταυτόχρονα έχω και αγωνία. Όσο προχωράει το έργο τα πράγματα δυσκολεύουν. Όσο το δουλεύει, αλλάζει. Πολλές φορές είναι δύσκολο  να πεις ότι εδώ το αφήνω.

Η αίσθηση της κίνησης στους πίνακές σου γίνεται ολοένα και  πιο δυναμική...

Τα τελευταία χρόνια έχω επιλέξει να δουλεύω μόνο με ακρυλικά. Το ακρυλικό έχει μια αγριάδα. Οι χειρονομίες καταγράφονται πιο έντονα. Με βοηθούν να αποτυπώσω τις ιστορίες μου με περισσότερη συνέπεια.

Τι είναι αυτό που σε ιντριγκάρει από τη σύγχρονη γειτονιά της Αθήνας;

Στον Νέο Κόσμο ζω και είμαι μες στα μπαλκόνια, στις τέντες, στους κάδους απορριμμάτων, στα ηλιόθερμα, στους σωλήνες. Όλα αυτά προσπαθούσα να τα χρησιμοποιήσω θέλοντας να δώσω το δικό μου παρόν, τη δική μου ατμόσφαιρα στη δική μου εποχή. Βέβαια σιγά σιγά στα στοιχεία αυτά, για παράδειγμα στις κακοτεχνίες στα κτίρια, στα γκράφιτι, στα σίδερα που εξέχουν απ’ τα κτίρια, άρχισα να βρίσκω πολύ γοητευτικές φόρμες. Ναι  μεν είναι απεχθής σαν εικόνα όταν τα αντιμετωπίζεις τριγύρω σου, αλλά εγώ ήθελα να τα εντάξω μες στο έργο μου και αυτά να γίνουν πώς να στο πω, η γραμμή μου, το χρώμα μου. Ακόμα και η χρωματική μου γκάμα εν μέρει είναι καθορισμένη, τα γεώδη χρώματα που χρησιμοποιώ ή τα γκρι, είναι καθορισμένα, είναι επηρεασμένα από αυτό.

Νιώθεις την ανάγκη να αποτυπώσεις το τοπίο της Κρήτης ;

Τα βράχια τα βρίσκω εκπληκτικά. Φαίνονται σαν πλαστελίνες που τα έχει πιάσει ένα χέρι, τα έχει πιέσει και τα έχει διαμορφώσει έτσι. Το πώς λειτουργούν τα πράσινα στοιχεία, δηλαδή τα δέντρα και  τα φυτά πάνω σε αυτό το ξερό τοπίο, μου δίνουνε πολλές  ιδέες και με οδηγεί στο να σταθώ πάνω σε αμιγώς αφηρημένες φόρμες.

...δύο ιδέες για πίνακες με τα συν τα πλην του Ηρακλείου;

Ιδανική τοποθεσία. Ιδανικό κλίμα. Ιδανικός αριθμός κατοίκων.

Είναι σαφέστατα πιο καθαρό περιβάλλον, απ την άλλη είναι λυπηρό πως κάτι που θα μπορούσε να είναι πολύ ωραίο και παράδειγμα προς μίμηση να είναι τόσο ανοργάνωτο και τόσο άσχημο. Παρόλο που έχει βελτιωθεί σε κάποια σημεία, έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης.

Τι σε ενοχλεί περισσότερο;

Με ενοχλεί πολλές φορές η νοοτροπία ανθρώπων εδώ πέρα. Και η νοοτροπία ανθρώπων είναι αυτή που δυστυχώς έχει διαμορφώσει και το περιβάλλον. Οπότε αυτά τα δύο συνδυάζονται. Το ένα φέρνει το άλλο. Νομίζω ότι το Ηράκλειο θα μπορούσε να είναι μια ιδανική πόλη και το ότι το επιλέγουν πολλοί από το εξωτερικό να έρθουν , να αγοράσουν ένα οικόπεδο, και να χτίσουν ένα σπίτι εδώ πέρα, δεν είναι τυχαίο. Έχει πολλές φυσικές αρετές. Δεν είναι τόσο πυκνοκατοικημένο όσο η Αθήνα και αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει αποφάσεις ώστε να γίνουνε κινήσεις. Επίσης είναι εντυπωσιακό ότι  με τέτοιο πληθυσμό έχει τόσα τροχαία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Κι επίσης δεν είναι τυχαίο το ότι κυκλοφορούν τόσοι άνθρωποι χωρίς δίπλωμα οδήγησης.

Και  ένας πίνακας θετικής ματιάς...;

Eγώ λέω να κρατήσω το θετικό που είναι τα χρώματα και τα σχήματα που μπορείς να δεις πάνω σε ένα βουνό ή γενικότερα στη φύση. Νομίζω ότι πρέπει να δώσουμε χρόνο στο να παρατηρήσουμε πράγματα και να εμπνευστούμε από τη φύση. Μέσα από αυτό μπορεί να μας δοθεί η ευκαιρία να σκεφτούμε κάποια πράγματα για το τι υπάρχει γύρω μας και πως εμείς  διαμορφώνουμε την πολυτιμότητά τους και ότι στις μέρες μας τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

«Η εξέλιξη και η πρόοδος προέρχεται  από ανάγκες

Δεν χαρίζεται από γονίδια και θεούς».

                                             Μόσχος Νίκος